CÁC LOẠI VẮC XIN DÀNH CHO NGƯỜI LỚN
Dựa trên thực tiễn dịch tễ Việt Nam và những đặc điểm sức khỏe người trưởng thành, các chuyên gia khuyến cáo danh mục vắc xin dành cho người lớn như sau:
Đặc biệt, trong bối cảnh nhiều dịch bệnh nguy hiểm (cúm, Covid-19, thủy đậu, tình trạng ô nhiễm môi trường gia tăng nặng nề ở Việt Nam, các chuyên gia đặc biệt khuyến cáo rất cần thiết tiêm vắc xin cho người trưởng thành, đặc biệt những người có sức khỏe kém, suy giảm miễn dịch (mắc bệnh ung thư, HIV), người có bệnh lý nền (tim mạch, tiểu đường, huyết áp, bệnh phổi mạn tính, COPD – tắc nghẽn phổi mạn tính, hen suyễn, lao…), người thường xuyên tiếp xúc với môi trường khói bụi ô nhiễm, các tác nhân gây bệnh truyền nhiễm như nhân viên y tế, nhân viên thú y…
Hiện nay, nhiều giả thuyết khoa học đang lý giải việc trẻ em có tỷ lệ mắc bệnh Covid-19 thấp và diễn biến nhẹ là do được tiêm vắc xin đầy đủ, đặc biệt là vắc xin cúm, sởi, thủy đậu, từ đó các chuyên gia đưa ra danh sách 6 loại vắc xin đặc biệt ưu tiên tiêm cho người trưởng thành trong thời điểm dịch bệnh phức tạp này:
- Vắc xin phòng bệnh Cúm
- Vắc xin phòng bệnh do Phế cầu
- Vắc xin phòng bệnh Sởi – Quai bị – Rubella
- Vắc xin phòng bệnh Thủy đậu
- Vắc xin phòng Bạch hầu –Ho gà– Uốn ván
- Vắc xin phòng bệnh viêm màng não do Não mô cầu khuẩn
| STT | BỆNH | BIẾN CHỨNG BỆNH | VẮC XIN PHÒNG BỆNH |
| 1 | Bệnh cúm mùa | Virus cúm biến đổi hàng năm nên được gọi là cúm mùa.
Không chỉ gây ra tình trạng sốt cao đột ngột, ớn lạnh, ho khan, nhức đầu, sổ mũi, đau họng và đau cơ và khớp…, bệnh cúm còn gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, viêm phế quản, hen suyễn, nhiễm trùng tai, có thể dẫn đến tử vong nếu không phát hiện và điều trị kịp thời. |
Các vắc xin phòng cúm dành cho người lớn hiện có các loại:
Người trưởng thành tiêm vắc xin hàng năm để phòng ngừa bệnh cúm và các biến chứng do cúm. |
| 2 | Viêm phổi, viêm màng não, viêm tai giữa và nhiễm khuẩn huyết (nhiễm trùng máu) do phế cầu khuẩn | Vi khuẩn phế cầu (Streptococcus pneumoniae) gây ra 4 căn bệnh nguy hiểm chết người: viêm phổi, viêm màng não, viêm tai giữa và nhiễm khuẩn huyết (nhiễm trùng máu) và là nguyên nhân gây tử vong nhanh ở người cao tuổi, đặc biệt là người đang mắc các bệnh mãn tính như COPD, lao phổi, tim mạch, tiểu đường…
Các triệu chứng ban đầu: sốt cao, đau ngực, khó thở, ho ra đờm. Bệnh do phế cầu khuẩn diễn tiến rất nhanh. Biến chứng nguy hiểm: tổn thương các dây thần kinh sọ não, viêm tắc tĩnh mạch, viêm phổi, viêm thận, thậm chí tử vong, hoặc để lại những di chứng mù, điếc, liệt và chậm phát triển tâm thần kinh… |
Vắc xin phòng các bệnh do phế cầu khuẩn Prevenar 13 (Bỉ/Anh) được khuyến cáo tiêm cho người trưởng thành, người cao tuổi, người mắc bệnh nền, bệnh mãn tính.
Chỉ cần tiêm 1 mũi được bảo vệ trọn đời. |
| 3 | Bệnh viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm màng tim, viêm khớp, viêm mũi họng… do não mô cầu khuẩn | Với các triệu chứng sớm rất dễ nhầm lẫn với bệnh cúm thông thường (sốt, buồn nôn, nôn, buồn ngủ, chán ăn, đau họng, nhức đầu…), bệnh do não mô cầu khuẩn đặc biệt nguy hiểm do khó chẩn đoán, diễn tiến trầm trọng, có thể gây tử vong nhanh.
9-15 giờ sau khi bị vi khuẩn não mô cầu xâm lấn, người bệnh cứng cổ, sợ ánh sáng, vô cùng đau đớn. Sau 16-24h, bệnh nhân rơi vào hôn mê, mê sảng, co giật, mất ý thức và tử vong. |
Vắc xin VA-Mengoc-BC (Cuba) và vắc xin Menactra (Mỹ) được Bộ Y tế khuyến cáo tiêm cho người trưởng thành, người có hệ miễn dịch kém, người cao tuổi để phòng các bệnh viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết, viêm màng tim, viêm khớp, viêm mũi họng, viêm phổi do não mô cầu khuẩn. |
| 4 | Thủy đậu | Người lớn có nguy cơ nhiễm thủy đậu cao gấp 1,6 lần trẻ em, tỷ lệ biến chứng nặng nề (viêm phổi, nhiễm trùng da, nhiễm trùng hô hấp do vi khuẩn…) và số ca tử vong cao hơn. Tỷ lệ tử vong của viêm phổi do thủy đậu lên đến 10-30%, tỷ lệ tử vong do viêm não biến chứng từ thủy đậu chiếm từ 5-20%.
Phụ nữ mang thai (đặc biệt là khi thai kỳ trong khoảng 13-20 tuần) mắc thủy đậu có thể dẫn đến sảy thai hoặc để lại dị tật cho thai nhi (dị dạng ở sọ, đa dị tật ở tim, chứng đầu nhỏ…). Trẻ sơ sinh mắc thủy đậu lây truyền từ mẹ diễn biến cũng rất nghiêm trọng với tỷ lệ tử vong lên đến 30%. |
Tiêm vắc xin phòng bệnh thuỷ đậu ở người lớn là cách tốt nhất để phòng ngừa những biến chứng nguy hiểm của bệnh.
Có 3 loại vắc xin phòng bệnh thủy đậu cho người lớn là Varivax (Mỹ), Varicella (Hàn Quốc) và Varilrix (Bỉ). Phụ nữ cần tiêm phòng vắc xin phòng bệnh thuỷ đậu trước khi có thai ít nhất 3 tháng. |
| 5 | Bạch hầu – ho gà – uốn ván | Là bệnh truyền nhiễm cấp tính, bệnh bạch hầu có thể biến chứng thành viêm phổi, suy tim, dẫn đến tử vong trong vòng 6-10 ngày;
Ho gà có thể làm người bệnh suy yếu và dễ bị biến chứng như thiếu dinh dưỡng, viêm phổi, viêm não, tăng áp phổi, nhiễm trùng cơ hội; uốn ván có thể gây tử vong với các biến chứng: viêm phổi, co thắt thanh quản, động kinh, thuyên tắc phổi, suy thận nặng (suy thận cấp)… Chỉ trong năm 2017, thế giới ghi nhận 38.000 người chết vì uốn ván và 8.819 trường hợp mắc bệnh bạch hầu. |
Có 2 loại vắc xin phối hợp phòng các bệnh bạch hầu – ho gà – uốn ván dành cho người lớn là vắc xin Adacel (Pháp) và vắc xin Boostrix (Bỉ).
Đặc biệt, vắc xin Boostrix có thể xem xét sử dụng cho phụ nữ mang thai giúp phòng bệnh cho mẹ và trẻ sau khi sinh chưa đến tuổi tiêm chủng. |
| 6 | Sởi – Quai bị – Rubella | Sởi – Quai bị – Rubella là các bệnh truyền nhiễm cấp tính với nguy cơ lây lan nhanh, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như:
– Bệnh Sởi gây viêm thanh quản, viêm phế quản – phổi hoặc gây biến chứng trên hệ thần kinh như viêm màng não, viêm tủy cấp… – Bệnh Quai bị gây viêm tinh hoàn ở nam giới hoặc viêm buồng trứng ở nữ giới dẫn đến vô sinh. -Bệnh Rubella gây sảy thai, thai chết lưu, sinh non, trẻ bị dị tật bẩm sinh (điếc, bệnh tim, đục thủy tinh thể, tật mắt nhỏ, đầu nhỏ, chậm phát triển trí tuệ…). |
Vắc xin MMR II (Mỹ), vắc xin MMR (Ấn Độ) là hai loại vắc xin 3 trong 1 phòng ngừa hiệu quả bệnh Sởi – Quai bị – Rubella cho người lớn. |
